Haraneder
Testament Berria (1740-1855). Aspaldi irakurri nituen Haraneder'en xati batzuek Arbelbide'ren liburu eder batean: Jainkoaren Deia'n. Noizbait ere nere eskuetara da Haraneder'en Testament Berria bera. Eun urte ta geiagoren 1740'tik 1855'raino argitara gabe egon izan zen. Dassance'k eta Harriet'ek argitarazi zuten. Laphurdi'n baditute lau Evangelioen itzulpen ederrak; baino katolikoetan Haraneder'ena da aurrena, Leizarraga protestanta baitzen, alegia. Euskera ederra, ugaria, garbia du. Itz bakar batzuk berritzen ere ditu. Mingarri da, euskal-libururik geienetaz esan ditekena onetaz ere esan bearra. Nork erabil dezake eskuetan? Nork ezagutzen du? Damurik, ez euskaldunik geienak!
Haraneder'ek berak euskeraratu zituen S. Prantzisko Sales'koaren Philotea, (1749) eta Scupoli'ren Gudu izpirituala (1750). Atsegin aundiz irakur ditezke. Bakantxo arkituko dire Euskalerria'n.