Jabier Amuriza Zarraonaindia
(1941-....)
Birritan Euskalerriko bertsolari txapeldun izana. Etxano eleizateko Torreburu basetxean jaio zan 1941-5-3'an, Gaztetxotan eleiz-deia entzun edo-ta entzun-erasorik, eleiz-ikasketak burutu zituan Derio'ko Seminarioan. Eres-zalea izanik, gaur eleizetan abesten diran ainbat doiñu ta letra, beronek asmautakoak dira. Etxano'n emon eban meza barria, ospetsuki, gero Gizaburuaga, Amoroto eta abar, arima-zaintza egiñik. Gorabera batzuk zirala-ta Zamora'n apaiz-kartzelan egon ziranen artekoa.
Geroztik bertsolaritzara emona dogu. Abots zoli ederra dau, eta bertsotarako erreztasun eragin oparokoa. Bertsolari jardunez gertaturiko jazokun asko daukaz gogoangarri; ona bat gaur li buru bat irakurriz, aurrera datorkidana. Ormaiztegi'n ziarduan bein bertsotan, eta amaitzera joiala, or trena zarata utsean; gogoan eukan agurra itxi ta beste au abestu eban:
«Hau da sustoa hartu dudana,
agurra bota behar-ta,
pentsatzea ere nola liteken
hainbesteko zalaparta!
Bizkai aldean kontatuko dut:
Hura milagro aparta!
Nola bizirik gelditu ginen
trena gainetik pasata».
Olerkari dogu sortzez eta ikasiz, beti eder-gai artean murgildua. Ingurumari ditugun ederrak jaso ta azaltzen dakiana. Izadiko eder-liburuz zoratzen dana; barne-muiñari dardar eragiñik, ondar-ondarrean ain zuzen, poesi jatorra sortzen alegintzen dana.
Itz-neurturik asko daukaz or-emenka ereinik. «Olerti» sortu nebanetik asi zan laguntzen. Lenengo zenbakian dakar (1959) gogosamiña erakusten dauan «Zerbait» poematxoa.
Itun-itunik nago.
Barre baiño gurago
dot negar eitea.
Zerbait dodalakoan
nago aspaldi ontan.
Galdu dot bakea.
Indarrik ez soiñean:
natzan lo gerizpean.
Ez dot adorerik
ezetarako; guztiz
asperturik yat bizitz
au. Zerbait ba-dot nik.
Miñez daukot biotza,
kemenik barik, otza;
ez dau ezer maite.
Onduko al naz albait
ariñen! Baiña... zerbait
ba-dot nik. Zer ete?
Norbere burua ezagutzea, bai eder!, jausirik aurkitzean atan be. Andik iru urtera beste au bialdu eustan, beste askoren urrenez-urren:
NIREAK
Oso nireak zarielako
maite zaituet biotzez.
Guztiz zuena naz-eta, maite
zaituet odol txit gaztez.
Urte bi dira Anoeta'ko nor-geiagoko ospatu zala. An nintzan ni ere. Bertan kendu eutsoen lendik buru-egin ekarren txapela. Ekaitz edo truizua urreratzean, beti izan oi zantzu berezia. An be ba-zan olako zerbait: danak ez etozan bat, eta zazpi oalak egiten ebiltzen ortarako: igerten zan. Beraz, punturen baten uts-egin ebala-ta, erauzi eutsoen garai-txapela.
Euskaltzaindiko urgazle da. Asko idatzi dau, «Anaitasuna», «Zeruko Argia», «Argia» eta abar; gaur «Egin»en irakurri zeinkez bere lanak.
Ba-ditu liburuak be. Ona sail bat:
— Bai mundu barria (1971); itzulpena dozu, Aldous Huxley'ren «Brave new world». Eta beste bat.
— Euskal aurrizkiak (1974).
— Menditik mundura, bertso liburua (1977).
— Oinak (1981).
— Hiztegi errimatua (1982).
— Zu ere bertsolari (1982).
— Herri eta irri (1983).
— Hil ala bizi, elebarria (1983).
— Oromenderrieta, elebarria (1984).
Eta abar.
Azken urteotan, eskola ta ikastoletan, neska-mutikoai bertsolaritza irakasten ibilli jaku. Urduri ta artega, nun-nai ta beti, euskerearen onez.