Zure lana polikromiaren aldarrikapena da. Zu ere polikromoa al zaitugu?

Baietz uste dut. Ortodoxia gustuko dut literaturarako, baina gero, egunerokotasunerako eta praktikarako erabat kaltegarria iruditzen zait.

Txalaparta argitaletxean lan egiten hasi aurretik hala geroago ekin zenion liburuan agertzen diren ipuinak idazteari?

Aurretik. Duela bost bat urte hasi nintzen liburu honekin, eta Txalapartan hiru urte daramatzat lanean. Liburuarenarekin jarraituz, sei edo zazpi ipuin idatzita neuzkanean, Koldo Izagirreri pasa nizkion. Badut halako zor moral bat berarekin, asko lagundu baitzidan, gomendioak emanaz-eta. Izan ere, ipuinak idatzi eta pentsatu nuen, “nori pasako diot hau?” Joseba Sarrionandia, Bernardo Atxaga eta Koldo Izagirre dira nire idazle kutunenak. Sarriri ezin nizkion ipuinak pasa, Atxaga ez dut gertukoa, eta Koldo, berriz, ezagutzen nuen Pasaian ibili nintzen garaietatik, eta berari bidali nizkion.

Joseba Sarrionandiari ezin zenizkion ipuinak bidali, baina berea da zure liburuan agertzen den hitzaurrea, eta han dioenagatik ondo irakurriak ditu. Nola moldatu zinen hala izan zedin?

Karanbola pila bati esker. Durangoko Azokan Aitor Sarrionandia ezagutu nuen, Josebaren anaia. Liburua bukatua nuela komentatu, eta ea utziko al nion irakurtzen galdetu zidan. Nik baietz, noski. Liburua pasatzerakoan, esan nion: “Egidazu hitzaurrea eta zure abizena bakarrik agertuko dugu”. Handik denbora batera, baina, bere anaiaren hitzaurrea ekarri zidana.

Mamu bihurtu zarela esaten du Joseba Sarrionandiak hitzaurre horretan. Eta abisatu behar dela zure liburuan mamuak dabiltzala. Egia al da hori guztia?

Beste batzuk ere galdetu izan didate, zergatik idatzi duzu? Edo, zer behar daukazu? Egia esan, ez dakit. Baina lehengoan irakurri nion bati, berari mundu erreala txikia gelditu balitzaio bezala zela, eta horregatik behar zuela fikziozko mundu bat. Horixe gertatzen zait niri ere, eta jakina, fikziozko mundu hori beti da mamuzkoa, ez baita erreala, ukigarria.

Baina liburuan aipatzen dituzun gaiak errealitatean ondo txertatuak daude...

Erabat! Baina uste dut Joseba Sarrionandiak esaten duela mamu partearena gauzak kontatzeko maneragatik. Egia esan, ez dut oso ondo ulertu mamuarekin zer esan nahi duen. Beharbada errealitatearen alde iluna harrapatzen saiatu naizela dio, eta egia da nik atentzio berezia ematen diodala beste alde hori aurkitzeari.

Xehetasun txikienei ere asko erreparatzen diezu, ez da hala?

Hori da kontzienteki egiten ez dudan beste gauza bat, baina, bai, horrelako xehekeriak, funtsik gabeko xehetasun horiek gustatzen zaizkit.

Loreekin ere egin al daiteke mendeku?

Jakina. Mendekua egiteko ez da behar ez labanarik, ez gauza potolorik. Batzuetan, hitzaren ukazioa bera izan daiteke mendekua. Horregatik Eta handik gutxira gaur narrazioko protagonistak mendekua egiten du loreen bitartez, eta nire ustez oso modu sotila da mendekua egiteko, eta era berean bortitza, sotiltasunak ez baitu bortizkeria gutxiagotzen. Mendekua askok gaitzetsi egiten dute; kristautasunaren eraginez-edo, badirudi ez dela gauza ona ere, baina nik uste dut barrutik usteldu beharrean, hobe dela mendeku polit bat egitea, gauzak pasatzen uztea baino.

Politika albisteak ipuinak umore izugarria dauka, baina era berean denetan tristeena da. Ados al zaude?

Ipuin hori dela-eta, esan izan didate: badakit nori buruz ari zaren... Ez da egia. Nik ez dut gertutik ezagutu, baina halako hainbat kasu dago. Mutila edo neska errefuxiatzen da, urteak pasa eta hemen gelditzen denak jarraitzen du oraindik maiteminarekin. Hortik atera da istorioa. Eta umorez idatzi nahi izan dut, uste dudalako gauzak umore pixka batekin hartzea beti dela ona, umorea oso arma potentea delako, iraultzailea izan daiteke. Umorea galtzen baldin badugu, orduan bai galdu dugula gerra.

Hamasei ipuinotan badira elkarren artean nolabaiteko lotura duten batzuk ere, nobela laburraren bokazioa izango balute bezala, Sofako amodioak, kasu. Hori ez zaizu hain alaia atera, edo?

Ez. Niri ortodoxia ez zait gustatzen, eta berdin zait faxista, edo munduko ortodoxiarik iraultzaileena den. Adibidez, kontraesankorra iruditzen zait iraultzailea eta ortodoxoena izatea batera. Kontraesana, dena den, biziaren muina-edo iruditzen zait niri, eta ipuin horretako protagonista beharbada benetan beste batekin dago maiteminduta, baina objetiboki bestea askoz interesanteagoa da, besteak maiteko du, bestearekin hobeto biziko da, eta beste horrekin gelditzen da. Hori kontraesana da, bai, baina, beno, kontraesana ez dakit gure emozioen erdia den, baina garrantzi handia dauka, eta beti mespretxatu-edo egiten da. Kontraesana onartzearen aldeko aldarria egin nahi nuen hor, bestea moralina faltsua iruditzen zaidalako.

Ipuinen bukaerak beti irekiak uzten dituzu.

Gustu kontua da. Irakurtzen dudanean gustatu egiten zait hori, eta zerbaitetan ahalegindu banaiz narrazio hauetan iradokitze ahalmenean arreta berezia jartzen izan da.

Beste narrazio batean, handiagoa ematen du haur bortxatu bati amaren utzikeriak egin dion minak aitaren bortxaketak egindakoa baino. Horrela interpreta al daiteke?

Bai. Gaizki deitutako pedofiliaren afera oso interesgarria iruditzen zait. Nire liburu kutunetako bat Jon Miranderen Haur besoetakoa da, eta uste dut oso modu kristauan egin diogula aurre gai horri bai Euskal Herrian, bai Europako parte handi batean, eta benetan kezkagarria da. Horregatik egin nahi izan nuen ipuin hau ikuspegi horretatik, moral kristauaren kritika pixka bat egiteko.

Ninfomania ere ukitzen duzu...

Beno, ez dakit berez emakume hori ninfomano kataloga genezakeen. Emakume horrek baditu hutsune batzuk, bera sentitzen ez den momentu batzuk baina nire ustez jende askori gertatzen zaio hori. Batzuk ozpindu eta etxean komunak garbitzen gelditzen dira, beste batzuk mozkortu egiten dira, beste batzuk tabernara joan eta titiak barra gainean ipintzen dituzte; emakume horrek sexua erabiltzen du bera dela sentitzeko.

Lagun imaginarioak ere badira zure ipuinotan. Hori ez al da haur garaiko irtenbidea izaten?

Nik txiki-txikitandik eduki dut lagun imaginarioa. Gero urte askoan ez dut izan, baina Parisen ikasten ari nintzenean konturatu nintzen berriro banuela. Komentatu nuen psikologiaz zekiten batzuekin, eta esan zidaten kaltegarria zela. Erabat hipokondriakoa naizenez, neure burua Mondragoen giltzapean sartuta ikusten hasi nintzen, eta orduan, hori uxatzeko, ipuin bat idazteari ekin nion.

Batek lagun imaginarioa izan dezakeen bezala, beste batzuk ohe-kide imaginarioa dute...

Bistan da. Bakoitzak bere lagun imaginarioa egiten du; batzuk zientziaz arduratzen dira, beste batzuk amets egiten dute ez dakit nolako etxea edo autoa izatearekin, beste batzuk egunkari bateko zuzendari edo alderdi politiko bateko bozeramale izan nahi dute modu asko daude lagun imaginarioak edukitzeko.

Tentsio askoren iturri ikusten al duzu ohiko bizimodua?

Tentsioa inportantea da, bai lan harremanetan, bai bikote harremanetan, bai lagun harremanetan, bai literaturan. Tentsioa bizigarria da, eta eguneroko bizitza tentsiorik gabe, hori bai dela gristasuna eta asperdura! Iruditzen zait tentsioa dela krisiaren antzeko zerbait, beste pauso bat hobera egiteko edo okerrera egiteko, baina aldatzeko. Eta aldaketa ona da gehienetan, batez ere egunerokotasunaren homogeneotasunetik ateratzeko. Eta bai, ipuinotan saiatu naiz tentsio hori bilatzen.